Als Kinderboekenambassadeur bedacht ik het motto ‘Laat van je lezen’. Mijn doel is de hele maatschappij te laten meehelpen bij leesbevordering. Als symbool koos ik de bubbel, die we moeten doorbreken. Ik dacht bij deze missie vooral aan lezen in het algemeen, maar gaandeweg komt er iets anders naar boven: veel kinderboekenmakers proberen iets in de maatschappij te bewerkstelligen. Ze willen hoop en perspectief bieden. Ze willen informeren, mensen laten nadenken of creatieve oplossingen zoeken. Soms is daar meer voor nodig dan een boek, bijvoorbeeld demonstreren, een stichting oprichten of fietsen met een boom.
Bologna
Bologna Childrens’ Book Fair 2025 had als thema Sustainable Development Goals (SDG). Deze zeventien doelen voor een betere wereld zijn bedoeld als een mondiaal kompas. Ze gaan o.a. over klimaat, geen armoede, geen honger, gezondheid, gendergelijkheid en schoon water.
Ik nam tijdens de beurs deel aan een paneldiscussie van EURead over SDG’s in relatie tot leesbevordering. Eén van de toehoorders, – een journalist en onderzoeker in de kinderliteratuur uit São Paulo – benaderde mij later per mail of ik mee wilde werken aan een onderzoek over de bijdrage van kinderboeken aan de ontwikkeling van ecologisch, sociaal en ethisch bewustzijn bij kinderen. Natuurlijk wilde ik dat. Ze vroeg o.a. of er in Nederland stimulans is vanuit de overheid richting uitgevers om meer boeken over deze onderwerpen uit te geven en of er een prijs bestaat voor het beste duurzame boek. Ik vertelde over Lentekriebels en hoe beladen sommige onderwerpen in de kinderliteratuur tegenwoordig zijn.
In Bologna werd overigens voor het eerst een Sustainability Award uitgereikt.
Deze ging naar het prachtige boek Art is a voice van Indiase makers. In Bologna was het uitverkocht en nu zie ik het online voor € 750,- te koop.
Ik hoop dat de prijs gaat zakken, want ik heb er doorheen kunnen bladeren en het is werkelijk een inspirerend boek.
Activisme
Er verschijnen in Nederland veel boeken die aansluiten bij de SDG’s. Skillsdojo SDG boekenclub houdt hiervan een lijst bij. In dit artikel wil ik vooral enkele voorbeelden van activisme laten zien.
Marit Törnqvist, Een boek voor jou
Marit is schrijver en illustrator. Ze won in 2024 de Johannes Vermeerprijs, een prijs die nooit eerder aan een kunstenaar die voor kinderen werkt was toegekend. Ik schreef er dit verslag over.
Marit behandelt in haar boeken tal van politieke en maatschappelijke onderwerpen op zo’n manier dat ze voor een jong kind begrijpelijk zijn en ook volwassenen raken. Ze vertelt daarover in de podcast Young at Art Radio.
Een boek voor jou, om je te verwelkomen in Nederland verscheen voor het eerst in 2017. Kinderen in azc’s kregen een mooi uitgegeven boek in het Arabisch, met daarin verhalen en tekeningen van bekende Nederlandse schrijvers en illustratoren. Inmiddels is het boek in zes talen verschenen en worden 10.000 exemplaren uitgedeeld in 150 azc’s. Ook is er een stichting opgericht. De bedoeling is dat er een tournee komt van schrijvers en tekenaars die in alle azc’s in Nederland workshops geven. Schrijvers die mee willen helpen kunnen mailen met Mohana van den Kroonenberg, (info@mohana.nl), die als vrijwilliger de stichting ondersteunt. Meer lezen.
Schrijvers voor Toekomst
Diverse schrijvers, waaronder Marc ter Horst, Esther Walraven, Thijs Goverde en Lotte Stegeman, richtten in 2023 de groep Schrijver voor Toekomst op. Hun eerste gezamenlijke actie vond plaats tijdens een klimaatmanifestatie op het Malieveld, waar ze in gesprek gingen met leerlingen, docenten en andere belangstellenden.
Hun missie: ‘Wij geloven dat verhalen een cruciale rol spelen in het creëren van een duurzame toekomst. Verhalen schetsen een beeld van een wereld waarin je liever niet of juist wel wilt leven, en laten je daarover nadenken. Ze kunnen een perspectief bieden op hoe een duurzame toekomst eruitziet en verbeelden hoe je daar kunt komen. Daarom willen wij de zorg voor het leven op onze planeet actief verbinden aan literatuur.’
In 2024 verscheen een verhalenbundel voor twaalf jaar en ouder over klimaatverandering en de toekomst: Hoopvolle verhalen voor het einde van de wereld. Bij de bundel zijn lesbrieven gemaakt.
De groep is sinds kort een stichting, zodat het mogelijk is om aan fondswerving te doen en meer acties te ondernemen. Meer lezen.
Linda de Haan: Circle4Change
Linda de Haan, bekend van Koning & Koning dat is veel talen vertaald is, schreef en illustreerde in 2024 het boek Ik wil een bos voor mijn verjaardag.
Simke is bijna jarig en ze heeft maar één grote wens: een boom in de straat. Ze schrijft een brief aan de burgemeester en wacht af. Als ze een paar dagen later wakker wordt, staat de straat vol bomen. Simke zou willen dat het bos voor altijd in hun straat blijft, maar kan dat wel?
De inspiratie voor het verhaal kwam van het project BOSK uit 2022. Twaalfhonderd bomen ‘wandelden’ honderd dagen door de binnenstad van Leeuwarden. Het kunstproject wilde laten zien hoe bomen op een positieve manier bijdragen aan het leven in de stad. Bomen en groen zijn namelijk hard nodig in steden. Na de route werden de bomen in Leeuwarden geplant.
In april 2025 deed Linda mee met het project Circle4Change. Op de landkaart werd een cirkel getrokken door negen Europese landen: Nederland, Duitsland, Polen, Tsjechië, Oostenrijk, Slovenië, Italië, Frankrijk en België. Op 11 april begon een bijzondere tour, waarbij een boom op de fiets over de cirkel reisde. De start was in Leeuwarden en Linda fietste met de boom naar Duitsland. Langs de route worden mensen uitgenodigd om een ‘Verjaardagboom’ te planten. De boom fietst nu door Polen en komt in september weer aan in Nederland. Op zaterdag 13 september kun je samen met Linda en de boom over de Afsluitdijk fietsen.
Klimaatdichters
Klimaatdichters is een groep van Nederlandse en Vlaamse schrijvers, dichters, spoken word-artiesten en kunstenaars. Op de website zijn boeken, theatervoorstelling en kunstprojecten van de deelnemers te zien. Af en toe maken ze een gezamenlijke bundel.
PEN Nederland
PEN is de afkorting van Poets Essayists Novelists. De schrijversvereniging is in 1923 opgericht en meer dan 100 landen doen eraan mee. PEN International wil schrijvers beschermen tegen elke vorm van censuur. Oorspronkelijk is PEN opgericht om contact en de samenwerking tussen schrijvers in binnen- en buitenland te bevorderen, onafhankelijk van politieke of andere overtuigingen. Tegenwoordig is vrijheid van meningsuiting en expressie de belangrijkste doelstelling.
Twee recente acties van Pen Nederland:
- Forbidden Voices: de strijd voor literaire expressie en mensenrechten van PEN Belarus
- Juridische stappen van Singel Uitgeverijen en Pim Lammers tegen Civitas Christiana, vanwege onwaarheden die deze organisatie over de schrijver verkondigt.
Wil je reageren op dit artikel? Mail dan met info@kinderboekenambassadeur.nl.